7 tips om beter om te gaan met nachtwerk
Welk effect heeft shift-werk op je nachtrust?
Sectoren zoals de gezondheidszorg, horeca, transport en politiediensten worden gekenmerkt door hun avond- en nachtwerk.
Ons lichaam werkt van nature volgens een 24-uursritme, waarbij we na zonsopgang actief en alert worden en na zonsondergang geneigd zijn te slapen.
Productie van hormonen, zoals melatonine, spelen hier een belangrijke rol. Ons lichaam gaat in slaapmodus met als gevolg een daling van onze lichaamstemperatuur, bloeddruk en hartritme. Alsook onze behoefte aan eten valt weg.
In de ochtend stijgt de aanmaak van cortisol waardoor ons lichaam fysiek en mentaal klaar wordt gemaakt om aan de dag te beginnen. De productie van melatonine neemt dan af.
Bij nachtwerk vraag je dus aan je lichaam om te functioneren op een moment dat het van nature uit geprogrammeerd is om stil te vallen. Deze lichaamsfysiologie is het product van miljoenen jaren evolutie en kan je niet zomaar veranderen.Tips ter preventie zijn er vooral op gericht om de korte termijneffecten (slaapproblemen of shift work disorder en spijsverteringsproblemen) te beperken:
- Maak een onderscheid: Ben je een avond- of een ochtendtype? Labonderzoek bevestigt dat de biologische klok bij avondmensen langzamer loopt dan bij ochtendmensen waardoor ze late shifts beter aankunnen.
- Werk met voorwaarts roterende roosters m.a.w. beginnen met de ochtendshift, dan middagshift, dan nachtshift en daarna voldoende rust.
- Een ‘powernap’ van 20 tot 40 minuten tijdens de nachtdienst, tussen 2 en 3 uur ’s nachts, kan slaperigheid tijdens de dienst verminderen.
- Herstelbehoefte bij 45-60 jarigen in nachtwerk is groter dan bij jongeren in hetzelfde werk.
- Langdurig gebruik van medicijnen om een verstoorde biologische klok te herstellen wordt afgeraden.
- Drink veel water en beperk cafeïne houdende dranken.
- Eet ’s nachts licht verteerbare maaltijden en vermijd suikers.
Uit onderzoek weten we ondertussen ook dat nachtwerkers die meerdere jaren nachtwerk verrichten een hoog risico (=lange termijneffecten) hebben om diabetes mellitus (type2) en hart-en vaatziekten te ontwikkelen. Dit is voor een groot deel te verklaren omdat we ’s nachts de neiging hebben om energierijker te eten.
Mijn beide professionele rollen, enerzijds als verpleegkundige en anderzijds als loopbaancoach, zet ik dagelijks in om bij te dragen aan de gezondheid van mijn patiënten en coachees. Deze holistische visie helpt mensen zowel op lichamelijk, geestelijk, sociaal en spiritueel vlak beter te functioneren en bevordert hun gezondheid.
Wil ook jij van jouw gezondheid een prioriteit maken?
Weet dan dat loopbaancoaching veel meer is dan samen op zoek gaan naar welke job bij jou past! Als loopbaancoaches helpen wij graag jouw persoonlijke gezondheid te bevorderen zodat je meer werk- en levensvreugde ervaart, minder stress, … .
Bronnen: Gommans et al., 2015 – Nathalie Pattyn, professor biologische psychologie aan de VUB – Lode Godderis, hoogleraar arbeidsgeneeskunde aan de KU Leuven – https://www.eoswetenschap.eu/gezondheid/nachtwerk-ondermijnt-de-gezondheid – Powerpoint, Prof. dr. Carel Hulshof, Voorzitter Commissie Nachtwerk en gezondheidsrisico’s, 15 febr. 2018