Wat is hoogbegaafdheid?
Hoogbegaafdheid houdt in dat je meer dan een flinke portie intellectueel potentieel of denktalent bezit. Vanaf een IQ van meer dan 130 spreekt men over hoogbegaafdheid.
Vandaag groeit gelukkig wereldwijd het inzicht dat intellectueel talent, net zoals sportief of muzikaal talent, weliswaar aangeboren is, maar dat je het ook moet ontwikkelen en stimuleren. Met andere woorden: talent is geen garantie op succes. Denk maar aan Kevin De Bruyne of Eden Hazard, erg getalenteerde voetballers, die zowel fysiek alsook mentaal heel wat hebben moeten leren om op topniveau mee te draaien.
Professoren Kathleen Venderickx en Tessa Kieboom tonen in hun boek ‘Meer dan intelligent’ aan dat hoogbegaafdheid een samenspel is van IQ, motivatie en creativiteit.
Hoogbegaafdheid een luxeprobleem
Hoogbegaafdheid is, in tegenstelling tot wat er vaak gedacht wordt, geen garantie op succes tijdens studies en carrière. Het wordt vaak gezien als een luxeprobleem. Het is een mooi geschenk, maar kan ook een valkuil zijn.
5 opvallende eigenschappen van hoogbegaafden:
- groot rechtvaardigheidsgevoel. Afspraken zijn heilig, normen en waarden cruciaal om samen te werken
- kritische instelling: snel hiaten ontdekken, opportuniteiten detecteren
- grote gevoeligheid: maken zich vaak zorgen
- de lat ligt altijd hoog omdat je in staat bent complex te redeneren
- het gevoel “anders” te zijn
Voor alle sterke eigenschappen geldt, dat er ook steeds een keerzijde of belemmering mogelijk is:
- moeilijke samenwerking
- overkomen als betweterig of zelfs arrogant
- onderpresteren of overpresteren/overwerken (met kans op bore-out of burn-out)
- zichzelf als norm zien
- zeer directe (soms te harde) communicatie
- vermijden van moeilijke situaties (door een beperkte ervaring met falen)
Waarom halen zo veel hoogbegaafden geen diploma?
Er zijn vele gezichten van hoogbegaafdheid. Dé hoogbegaafde bestaat niet.
Er bestaan 3 behoorlijk uitgesproken types:
- De presteerder is die hoogbegaafde die helemaal vanuit zichzelf de drang voelt om prestaties neer te zetten. Hij voelt zich goed in zijn vel als hij goede prestaties kan neerzetten en zal bijna permanent prestaties neerzetten, heel plichtsbewust. Hierin herken ik helemaal mijn oudste dochter die vanaf haar 4 jaar al vertelt dat ze arts wil worden en momenteel ook aan haar specialisatie tot spoedarts bezig is.
- De zelfstandige (niet te verwarren met het beroep zelfstandige): de hoogbegaafde zal enkel presteren als hij de noodzaak van de prestatie inziet, vaak wat in zijn interessegebied ligt. De zelfstandige levert dus enkel gericht inspanning, hij analyseert of de prestatie kan bijdragen aan het behalen van een bepaald doel. Een taak die slechts 10 punten beslaat van een totaal van honderd te behalen punten, zal wellicht niet of ondermaats worden uitgevoerd. Leerkrachten ervaren dit type als slim, maar tegelijkertijd ook als lui en opstandig.
- De afhankelijke: de afhankelijke wil absoluut niet worden afgerekend op toekomstige verwachting. Als hij een (uitzonderlijke) prestatie neerzet, is de afhankelijke als de dood dat dit verwachtingen schept. De afhankelijke wil geen druk ervaren en heeft ook moeite om zijn comfortzone te verlaten. Hierin herken ik mijn zoon, die zijn eigen weg aan het zoeken is, en tegelijkertijd een gedreven scoutsleider is.
Hoe kan loopbaanbegeleiding helpen bij hoogbegaafdheid?
Binnen de loopbaanbegeleidingen van Travvant ontmoeten we vaak hoogbegaafde klanten. Sommige van hen zijn zich bewust van hun hoogbegaafdheid, anderen niet. We delen mensen niet graag in vakjes op, maar we merken dat het handig is om jezelf goed te kennen, om het beste uit jezelf te halen en ook om beter de reacties van anderen (je gezin, je collega’s, je leidinggevende) te begrijpen.
Als je absoluut zeker wil zijn of je hoogbegaafd bent, kan ik je aanraden je te laten testen via Exentra. De grens of raakvlakken met hoogsensitief (HSP), ADD of ADHD, autisme, enz. is niet eenvoudig te maken, dat kunnen enkel erkende psychologen.
Net zoals leerkrachten een grote rol spelen tijdens de studies van kinderen, is het belangrijk voor leidinggevenden het intellectueel talent van hun medewerkers herkennen, begeleiden en stimuleren.
Hoogbegaafden hebben het moeilijk met repetitieve en louter uitvoerende taken. In de werkcontext wordt dit soms opgelost door meer werk of een extra project te geven. Vaak is dit niet voldoende en is het nodig om de ‘complexiteit’ van de taakinhoud te vergroten om de motivatie te verhogen.
Een nieuwe baan is dan vaak ook niet voldoende. Het geeft even de kans om nieuwe dingen te leren (de uitdaging is ‘het nieuwe’), maar vaak hebben hoogbegaafden juist een stijging in ‘moeilijkheidsgraad’ nodig.
Geregeld ontmoeten we ook hoogbegaafden die botsen op communicatiestijlen. Vol goede bedoelingen en om de groei binnen het bedrijf waar ze werken te stimuleren, geven ze een aanzet tot verbeterpunten, op een (te) kritische manier, wat door de CEO of leidinggevende in het verkeerde keelgat schiet.
Weten hoe je overkomt of hoe jij je communicatie kan aanpassen, om misverstanden of wrevel te vermijden, zullen je helpen om gelukkiger in het leven te staan! Ook dit een thema dat binnen onze loopbaanbegeleiding past.